Aan SOMO gerelateerde onderzoeken
NetWerk Intake bij onbegrepen gedrag: een pilotonderzoek van Kenniscentrum Phrenos
Hoe zet je de kracht van de ‘onbegrepen mens’ centraal? SOMO doet mee aan het onderzoek Pilot NetWerk Intake (NWI). Het project wordt uitgevoerd door het UMC Utrecht en Kenniscentrum Phrenos. Het onderzoek is een vervolg op een landelijk doorbraakproject waarbij de netwerkintake vooral in GGZ-settings is ingezet. Door onderzoek via drie regionale kenniswerkplaatsen – waaronder SOMO – bekijkt het onderzoeksteam hoe de NWI ook toegepast kan worden voor mensen met onbegrepen gedrag.
Wat is de NetWerk Intake?
De Netwerk Intake (NWI) is laagdrempelige methodiek voor een intake waarbij de ‘onbegrepen persoon’ centraal staat. In een gezamenlijk gesprek worden met behulp van visualisatie (een tekening) de capaciteiten, wensen en doelen in kaart gebracht. De NWI gaat uit van positieve gezondheid en de herstelgerichte benadering; de kracht van de persoon is leidend (wat kun je wel). Alle relevante leefgebieden kunnen in het gesprek aan bod komen.
Bij veranderwensen en doelen van cliënt wordt steeds met elkaar gekeken wat de cliënt zelf kan doen, vervolgens wat de naasten kunnen doen, en als laatste wat hulp- en zorgverleners kunnen doen. Waar nodig worden meerdere disciplines/organisaties betrokken die in afstemming met de cliënt en met elkaar de gewenste hulp bieden. Steeds is er een grote rol voor het netwerk weggelegd: belangrijke anderen rondom de persoon met onbegrepen gedrag spelen zowel een rol bij de intake als bij het vervolgtraject, omdat iemand immers ook weer in zijn eigen omgeving verder gaat. De NWI kan ook ingezet worden als hulpmiddel bij lang(er) lopende cliëntrelaties, als een soort ‘second opinion’.
Stand van zaken
In de regio Utrecht doen acht hulpverleners mee vanuit drie organisaties. Het gaat om team BAS (Bemoeizorg Amersfoort Stad) en JIT (Jeugd Interventieteam) uit Amersfoort, een medewerker uit het sociaal domein in Montfoort en een wijk-GGD’er uit Montfoort. Zij hebben allen de e-learning NWI gevolgd en de meesten hebben daarnaast een supervisie bijeenkomst en online training netwerkzorg bijgewoond. In maart 2025 zijn zij gestart met het afnemen van de NWI en het invullen van de vragenlijst bij cliënten met onbegrepen gedrag. Er zijn tot op heden drie vragenlijsten ingevuld.
Persoonsgericht Werken bij onbegrepen gedrag bij dementie thuis: een praktijkonderzoek van het Trimbos Instituut
Mensen met dementie wonen steeds langer thuis. Zij hebben geheugenproblemen en vertonen vaak onbegrepen gedrag, zoals dwalen of agressie. Onbegrepen gedrag is moeilijk voor mensen met dementie en hun omgeving. De politie krijgt steeds vaker meldingen. Het is belangrijk onbegrepen gedrag te voorkomen en te begeleiden. De wijkverpleging speelt hierin een belangrijke rol. Zij komen vaak bij mensen met dementie thuis en werken samen met andere zorgverleners, buurtteam en politie.
Wat is Persoonsgericht Werken?
De methode Persoonsgericht Werken (PGW) werkt om onbegrepen gedrag bij mensen met dementie te voorkomen en te verminderen in de verpleeghuissetting. In dit project wordt deze methode aangepast aan de thuissituatie. Eerst worden behoeften van mensen met dementie, naasten en professionals verzameld. Daarna krijgen drie wijkverplegingsteams in gemeente Utrecht een training om samen met anderen de methode PGW te gebruiken.
Korte toelichting op de training: de 6 stappen in de gedragsmethodiek worden toegelicht met speciale aandacht voor stap 3 ‘Oorzaken achterhalen’. Bij deze stap is het belangrijk om de cliënt goed te kennen. Door informatie te verzamelen over persoonlijkheid, levensloop, gezondheid en lichamelijke conditie, fysieke omgeving, sociale omgeving en hersenschade kan steeds beter in beeld gebracht worden wie de cliënt is, waar nog informatie ontbreekt, en waar mogelijk gedrag vandaan kan komen. Ook de bloem van behoefte kan helpend zijn om te bepalen wat voor de cliënt belangrijk is. Kortom: aansluiten bij de behoeften van de cliënt vraagt dat hulpverlening/mantelzorg ‘als omgeving’ en stapje extra doet. Zodat er geen mist ontstaat… wat je kan zien als onbegrepen gedrag. Bovendien is de insteek ook om hierin multidisciplinair samen te werken met professionals in de wijk zoals bv. de huisarts, wijkagent of het buurtteam waarvoor er ook handvatten worden gegeven in de training.
Het project staat onder leiding van het Trimbos-instituut in samenwerking met SOMO, Menske, en de zorgorganisaties Buurtzorg en Careyn.
Stand van zaken
Het onderzoek is voorbereid en goedgekeurd middels een ethische toetsing. Ook vinden er regelmatig bijeenkomsten plaats met de projectgroep en een klankbordgroep. Er zijn focusgroepen gehouden met drie wijkverplegingsteams en de PGW-methodiek is op basis hiervan aangepast voor de thuissituatie. De voormeting, training en workshops om de aangepaste methodiek te implementeren zijn gestart. Als de bruikbaarheid van de methode onderzocht is zal de methode aangepast en landelijk verspreid worden via o.a. symposia, het Trimbos-instituut, artikelen voor vakbladen en wetenschap en via social media.
