Wereldtuberculosedag – 24 maart

Op 24 maart is het Wereldtuberculosedag. In 1882 ontdekte de Duitse arts Robert Koch de Mycobacterium tuberculosis, de bacterie die tuberculose (tbc) veroorzaakt. Een eeuw later is deze datum uitgeroepen tot Wereldtuberculosedag, een dag om wereldwijd aandacht te vragen voor deze ziekte.

Besmettelijke ziekte

Tbc is een ernstige en vaak besmettelijke bacteriële infectieziekte die zich via de lucht verspreidt. De ziekte tast vooral de longen aan, maar kan zich ook naar andere organen uitbreiden. Hoewel tbc in het algemeen goed behandelbaar is met antibiotica, blijft het wereldwijd een van de dodelijkste infectieziekten met jaarlijks 1,5 miljoen sterfgevallen. De gezondheidszorg in hoog-endemische regio’s zoals zuidelijk Afrika en Zuidoost-Azië, kampt met tekorten aan diagnostische middelen, medicatie en goed opgeleid personeel. De recente keiharde bezuinigingen van de Verenigde Staten op gezondheidsprogramma’s in deze gebieden dreigen deze situatie verder te verslechteren, met mogelijk verwoestende gevolgen voor de bestrijding van tbc. Zonder financiële steun zullen miljoenen mensen geen toegang hebben tot goede tbc-zorg, wat kan leiden tot meer infecties, meer sterfgevallen en een verdere verspreiding van resistente stammen.

Tbc in Nederland: geen ver-van-ons-bed-show

Tbc is geen probleem uit het verleden en het is ook niet beperkt tot verre landen. In het afgelopen jaar werd in Nederland bij 768 mensen tbc vastgesteld, een toename van 9% ten opzichte van eerdere jaren¹. Het recente grote contactonderzoek binnen een bedrijf in Zuid-Holland^2,3 waarbij tientallen besmettingen zijn opgetreden, onderstreept het belang van een sterke preventieve zorg. Helaas worden preventieve maatregelen bedreigd door bezuinigingen van de Nederlandse overheid op de publieke gezondheid. Bovendien is er momenteel ook in Nederland een tekort aan tbc-medicatie, wat een optimale behandeling bemoeilijkt, met name van profylactische behandelingen. Dit verhoogt het risico op verdere verspreiding van tbc.

Samenwerking als sleutel tot succes

De bestrijding van tbc vraagt om een gecombineerde aanpak. In Nederland werken publieke tbc-artsen en specialisten in ziekenhuizen (longartsen en infectiologen) nauw samen om zowel de individuele patiëntenzorg als de volksgezondheid te waarborgen. Ook wetenschappelijk onderzoek speelt hierin een belangrijke rol.

Sabine Hermans, internist-infectioloog en tbc-coördinator in het Amsterdam UMC en Frouke Procee, arts tuberculosebestrijding bij GGD Amsterdam en GGD regio Utrecht laten zien hoe deze samenwerking gaat. Ze overleggen regelmatig over patiëntenzorg, contactonderzoek en wetenschappelijk onderzoek. Sabine Hermans is een ervaren onderzoekster in zowel Nederland als Sub-Sahara-Afrika, terwijl Frouke Procee als promovenda aan het Amsterdam UMC haar eerste stappen zet in de wetenschap.

Sabine Hermans: ‘Tbc stopt niet bij landsgrenzen. Internationale samenwerking en onderzoek zijn essentieel om deze ziekte onder controle te krijgen.’

Frouke Procee: ‘Elke patiënt die we vroegtijdig behandelen, voorkomt verdere verspreiding. Investeren in preventie en zorg loont altijd.’

Het is tijd om te handelen!

• Garandeer toegang tot behandeling – Tekorten aan tbc-medicatie bedreigen patiënten wereldwijd. Overheden en gezondheidsorganisaties moeten zorgen voor een stabiele aanvoer van antibiotica.
• Spoor tbc-infecties vroegtijdig op en behandel ze – Meer dan een derde van de wereldbevolking draagt de bacterie bij zich zonder symptomen. Vroegtijdig ingrijpen is essentieel.
• Doorbreek stigma en bescherm financiering – Angst voor en stigma op tuberculose weerhoudt mensen ervan hulp te zoeken. Bezuinigingen op de wereldwijde tbc-financiering brengen jaren van vooruitgang in gevaar.

Alleen door samenwerking, investeringen en universele toegang tot zorg kunnen we tbc stoppen!