Kraanwaterdag in het Soesterkwartier: weg met de pakjes, water wordt de norm

Afbeelding: Druppie, de mascotte van B.Slim en Heel Soesterkwartier drinkt water. 

Op Nationale Kraanwaterdag trapten de scholen samen met de GGD, ABC (Amersfoortse Brede Combinatie), SRO/buurtsportcoaches en de gemeente een campagne af die kinderen – en hun ouders – moet verleiden om vaker kraanwater te drinken en suikerhoudende drankjes achterwege te laten. 

Na een middagje rondstruinen in zijn pluchen pak heeft Druppie, de blauwe druppelvormige mascotte, het behoorlijk warm. Hij heeft dorst. Gelukkig is zijn moeder in de buurt. Ze geeft hem door de opening in het kostuum wat te drinken. Geen frisdrank of sap uit een pakje natuurlijk, maar water. Om precies te zijn: kraanwater. Want daar draait het vandaag de hele dag al om in het Soesterkwartier in Amersfoort: dat kinderen meer (kraan)water en minder suikerhoudende drankjes drinken.

‘Heel Soesterkwartier drinkt water’, staat groot op een spandoek aan de gevel van de Emmaüskerk in de wijk. Dat is precies waar het vandaag om draait. Dankzij de intensieve samenwerking met ABC-coördinator Linda Veldman en de basisscholen is er een mooi initiatief ontstaan rondom water drinken in deze wijk. De activiteiten van vandaag staan niet op zichzelf, maar vinden plaats in het teken van de Nationale Kraanwaterdag.

‘Het idee is simpel: water is gezond, goedkoop en duurzaam.’

“Het idee is simpel,” zegt Astrid van Ouwerkerk, adviseur Gezondheidsbevordering Jeugd/B.Slim bij de GGD. “Water is gezond, goedkoop en duurzaam. Minder suiker betekent minder overgewicht, minder afval door drinkpakjes en – ook belangrijk – alle kinderen drinken hetzelfde.”

Daarmee is kraanwater drinken ook een kwestie van kansengelijkheid, zegt haar collega Alida van der Kloet, adviseur Gezondheidsbevordering Jeugd/Gezonde School. “Het mooie is dat water drinken niet alleen om gezondheid gaat, maar ook om een gevoel van saamhorigheid. Als iedereen alleen maar water drinkt, schept dat eenheid en voorkomt het discussies, niet alleen tussen kinderen maar ook met hun ouders.” 

Het Soesterkwartier is een gemengde wijk in Amersfoort die weliswaar gezellig oogt, maar ook met een aantal (gezondheids)problemen kampt. Eén daarvan is overgewicht bij kinderen. “Uit onderzoek van GGDrU blijkt dat in het Soesterkwartier relatief meer kinderen overgewicht hebben dan in andere wijken van Amersfoort”, weet Van der Kloet. “Dat is de reden dat we in deze wijk extra inzetten op het bevorderen van een gezonde leefstijl”, vertelt van Ouwerkerk. 

Heel Soesterkwartier drinkt water

‘Heel Soesterkwartier drinkt water’ maakt deel uit van een brede aanpak om kinderen en gezinnen gezonder te laten leven. Centraal staat de samenwerking tussen B.Slim, Gezonde School en Kind naar Gezonder Gewicht.

B.Slim, een door het RIVM erkend interventieprogramma, stimuleert al 20 jaar gezonde leefstijlkeuzes. Via scholen worden kinderen en ouders aangemoedigd om bewust te kiezen voor gezond eten en voldoende beweging. De Gezonde School-aanpak helpt scholen om gezondheid structureel onderdeel te maken van onderwijs, de schoolomgeving en het schoolbeleid. Zo wordt een gezonde keuze steeds meer de vanzelfsprekende keuze.

Terwijl op school en in de wijk collectieve maatregelen worden genomen, krijgen gezinnen die dat nodig hebben intensieve, persoonlijke begeleiding via Kind naar Gezonder Gewicht. Bij deze begeleiding kijkt de jeugdverpleegkundige niet alleen naar overgewicht en obesitas maar naar onderliggende problemen zoals schulden, verslaving en opvoedstress.

Deze brede aanpak met bovengenoemde programma’s vormt een sterk geheel: een samenspel van collectieve en individuele preventie, ook wel de preventiepiramide genoemd. Het resultaat: kinderen groeien gezonder op, hebben minder intensieve zorg nodig en de wijk- en schoolaanpak sluit beter aan op wat inwoners echt nodig hebben.

Nieuwe norm

Alle basisscholen in het Soesterkwartier doen mee, aldus Van der Kloet. Dat was geen vanzelfsprekendheid, benadrukt ze. “In het voortraject hebben we, samen met de ABC-coordinator en een diëtist veel aandacht besteed aan het creëren van draagvlak bij de schoolteams voor het werken aan gezonde voeding op school. Dat heeft erin geresulteerd dat zij ook zelf met het thema aan de slag gaan, bijvoorbeeld door de tussendoortjes die kinderen meenemen bespreekbaar te maken. Juist omdat de beweging uit het team zelf komt, is de kans op blijvende verandering groot. Pas toen iedereen er volmondig ‘ja’ tegen zei, zijn we begonnen. Alleen zo maak je er echt een nieuwe norm van.” 

Ook de ouders zijn nauw bij het programma betrokken. Want niet alle ouders waren meteen overtuigd van nut en noodzaak. Sommigen vonden de dopper zelf niet milieuvriendelijk of vroegen zich af of hun kind überhaupt nog wel een pakje mag meenemen. Van Ouwerkerk: “We organiseerden koffiemomenten op school, lieten zien hoeveel suiker er in populaire zoete drankjes zit en gaven scholen handvatten en tips om met ouders in gesprek te gaan en water drinken positief te introduceren. Door ouders stap voor stap mee te nemen, verdween de weerstand grotendeels.” 

“De bedoeling van ‘Heel Soesterkwartier drinkt water’ is dat water drinken structureel wordt opgenomen in het schoolbeleid”, vertelt Van Ouwerkerk. Iedere school kiest daarbij zijn eigen aanpak. “Sommige scholen verbieden pakjes, andere nog niet, omdat ze eerst willen kijken of de nieuwe norm vanzelf standhoudt. Over een half jaar gaan we evalueren.”

Leuke dag

De aftrap van de campagne was feestelijk. Op elke school stond een kraam met folders en een prijsvraag voor ouders, er was muziek, een jongleur deed met Doppers trucjes, er was een voorleessessie en de wethouder deed de oproep: ‘gewoon altijd water drinken!’ “We wilden een lichte, leuke dag,” vertelt Van Ouwerkerk. “Kort en krachtig, zodat het weinig lestijd kostte, maar wel indruk maakte.”  

De schoolklassen konden een slogan indienen daarmee een prijs winnen. De winnende tekst – “Jee, neem je ook water mee?!” – prijkt nu op de ruim 600 Doppers (herbruikbare waterflessen) die alle scholieren kregen. De jongste groepen kregen die vanuit het programma B.Slim, de oudere groepen vanuit de scholen zelf. 

Van der Kloet: “Die Doppers zijn een symbool en geven het signaal af: vanaf nu doen we het zo. Kinderen worden daardoor eigenaar van de verandering en voor docenten is het gesprek over water drinken in plaats van drankjes met suiker makkelijker: iedereen heeft immers dezelfde fles met dezelfde boodschap.”

72.000 suikerklontjes

De campagne kan, aldus Van der Kloet, forse gezondheidswinst opleveren. “Uit berekeningen blijkt dat alleen al deze drie scholen samen jaarlijks 720.000 suikerklontjes besparen als de leerlingen een gesuikerd drankje per dag vervangen door water. Dat is bij elkaar 3.000 kilo suiker!”

Met de campagne in het Soesterkwartier hoopt de GGD een olievlek te creëren. Er is een film gemaakt die laat zien hoe de dag verliep en die binnenkort wordt gedeeld met andere scholen en wijken. “We willen dat dit verder rolt,” zegt Van der Kloet. “Er ligt een draaiboek klaar. Andere scholen in andere wijken kunnen het programma zo overnemen.”  

De eerste reacties van zowel de scholen als de ouders zijn positief, aldus Van Ouwerkerk. “Een vader zei: ‘Dit scheelt mij thuis een hoop discussie. Mijn kind weet nu dat er gewoon water in de Dopper gaat.’ Precies dat willen we bereiken. Het Soesterkwartier heeft een duidelijke stap gezet. Water drinken is hier vanaf nu de norm.”

Aan het project ‘Heel Soesterkwartier drinkt water’ werkten de volgende organisaties mee: B.Slim, ABC Soesterkwartier, Gezonde School, gemeente Amersfoort, de buurtsportcoach van SRO, de basisscholen in de wijk, bibliotheek Eemland en GGD regio Utrecht.