Afscheidssymposium Hans Slijpen: “Terugkijken naar de toekomst en samen de weg vinden”

Op 21 oktober vond op de Hogeschool Utrecht het afscheidssymposium van Hans Slijpen plaats. Het thema was: “Terugkijken naar de toekomst en samen de weg vinden”. Tijdens het symposium deelden diverse sprekers hun ervaringen over de samenwerking tussen politie en zorg in de omgang met mensen met onbegrepen gedrag.

Kenniswerkplaats Zorg & Veiligheid HU – Lianne Kleijer-Kool

Lianne Kleijer-Kool (lector bij de Kenniswerkplaats Zorg & Veiligheid van de Hogeschool Utrecht) vertelde over het ontstaan van de werkplaats, vanuit de wens tot nauwere samenwerking tussen politie en zorginstellingen. In projecten als Gezamenlijke Inspanning Politie en Zorg werden professionals, waaronder Hans Slijpen, geïnterviewd. Een belangrijk inzicht uit dit werk is het belang van elkaars taken kennen, kennisuitwisseling (“kijk in elkaars keuken”) en de rol van sleutelfiguren die samenwerking stimuleren. In het huidige project Tot hier en niet verder bespreken politie, zorgprofessionals en patiënten gezamenlijk casussen om het aantal onveilige situaties in (forensische) zorginstellingen te verminderen. Dit biedt inzicht in wederzijdse perspectieven, verschillen in taal (zoals wat ‘spoed’ betekent) en de meerwaarde van gezamenlijk leren. Uit dit soort projecten blijkt hoe waardevol het is om elkaars taal, context en dilemma’s te leren kennen.

Altrecht en Politie – Jorgen Straalman & Jasper Tips

Jorgen Straalman (Altrecht) en Jasper Tips (Politie) gingen in op het gewogen risicobeleid bij suïcidaliteit. Jaarlijks zijn er circa 3.200 crisisbeoordelingen, waarvan 60% gerelateerd aan suïcidaliteit. 25% van de meldingen van suïcidaliteit komt bij de politie vandaan. Ze benadrukken het onderscheid tussen acute en persisterende suïcidaliteit. Bij de laatste is langdurige begeleiding, sociale steun en samenwerking met naasten essentieel, en moet afgewogen worden wat het grootste risico is en waar op dat moment op ingezet moet worden (begrenzing kan bij persisterende suïcide bijvoorbeeld juist een negatief effect hebben). Belangrijk is dat behandeling niet alleen gericht is op beheersen, maar ook op zelfregulatie door de patiënt. Crisisplannen opgezet door de patiënt en de behandelaar helpen daarbij. De samenwerking met de politie vraagt om betere terugkoppeling en wederzijds begrip: de politie wil weten waarom iemand na een poging weer thuis is, terwijl GGZ gebonden is aan het medisch beroepsgeheim. Hun boodschap: samenwerking en communicatie in ‘vredestijd’ zijn cruciaal om goed te handelen in crisissituaties.

Politieonderhandelaar Peter van Os

Peter van Os, politieonderhandelaar, vertelde over het werk van de circa honderd politieonderhandelaars in Nederland, die jaarlijks bij zo’n 1.300 incidenten worden ingezet. Het gaat vaak om situaties met suïcidale personen, vermissingen of ernstige dreiging. Meestal kan escalatie worden voorkomen door communicatie. In 90% van de gevallen verloopt het rustig, zonder geweld. De onderhandeling haalt vaak “de angel eruit”, waarna iemand weliswaar uitgeput maar ook rustiger uit de situatie komt. Peter benadrukte de duidelijke verschuiving in denken binnen de politie: van ‘verdachten’ naar ‘mensen met onbegrepen gedrag’.

Jurist en psychiater Rembrandt Zuijderhoudt

Rembrandt Zuijderhoudt, jurist en psychiater niet praktiserend, ging in op de structurele samenwerking tussen politie (“blauw”) en zorg (“wit”) binnen het kader van wetgeving en beleid. Hij pleitte ervoor niet alleen te leren van fouten, maar juist ook van wat goed gaat. Vaak is het advies “beter samenwerken” of “meer informatie delen”, maar hij waarschuwde dat de fixatie op gegevensuitwisseling soms de samenwerking juist vertroebelt. De wens om data te delen komt vaak voort uit onmacht: de hoop dat de ander iets weet wat jij niet weet. Belangrijker is dat beide partijen elkaars context begrijpen en samen leren in de praktijk. Goede samenwerking ontstaat van onderuit, niet vanuit beleid of ICT-systemen. “Gras groeit van onder”, zei Rembrandt – de kracht zit niet in systemen of protocollen, maar in relaties en wederzijds vertrouwen tussen “blauw” en “wit”.

Afscheidsrede Hans Slijpen

In zijn afscheidsrede sloot Hans af met een krachtige boodschap:

“Blijf mensgericht werken – ook onder druk. Investeer in begrip, laat je niet tegen elkaar uitspelen, en houd oog voor de menselijke maat.”