Inzet GGDrU bij suïcidepreventie
We streven naar een (mentaal) gezonde samenleving. Sommige mensen voelen zich echter eenzaam, angstig, ongelukkig of depressief. Bij een aantal mensen duurt dat een langere tijd en is die wanhoop zo intens, dat ze rondlopen met gedachten om een einde aan hun leven te maken (suïcide, zelfmoord of zelfdoding).
Op deze pagina lees je hoe vaak suïcide voorkomt, wat suïcidepreventie is, en wat GGD regio Utrecht doet.
Denk je aan zelfdoding? Bel dan 24/7 gratis en anoniem met 113 of chat op 113.nl.
Suïcides in regio Utrecht
Suïcidaliteit onder (jong)volwassenen is een urgent probleem. Suïcide is de belangrijkste doodsoorzaak bij jongeren onder de 30 jaar (CBS).
- 3% van de 13-17 jarigen en 7% van de 18-25-jarigen in regio Utrecht heeft (heel) vaak suïcidale gedachten (bron: Buurtmonitor GGDrU).
- 29% van de jongvolwassen heeft serieus overwogen een einde aan het eigen leven te maken (bron: Gezondheidsmonitor GGD GHOR Nederland).
- 10% van de 18-64-jarigen en 7% van de 65-plussers in de regio Utrecht heeft serieus gedacht een einde aan het eigen leven te maken (bron: Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Gemeente Utrecht 2024).
- Dagelijks doen meer dan 100 mensen in ons land een suïcidepoging (bron: 113)
- Elke week overlijden gemiddeld 2 personen aan suïcide in de regio Utrecht (bron: Factsheet Suïcide GGDrU).
- In de regio Utrecht hebben in 2024 116 suïcides plaatsgevonden (bron: Factsheet Suïcide GGDrU).
- Het aantal suïcides in de regio neemt vanaf 2022 toe (Factsheet Suïcide GGDrU).
Integrale suïcidepreventie
Om suïcides te voorkomen, is gezamenlijke én structurele inspanning nodig. Niet alleen ter voorkoming van leed bij de persoon zelf, ook bij de nabestaanden. De emotionele nasleep bij nabestaanden kan jarenlang doorwerken en leiden tot psychische klachten. De maatschappelijke impact van een suïcidepoging en een suïcide is dus groot. Dit onderstreept het brede belang van het voorkomen van suïcides.
Suïcide is een gevolg van een complex samenspel van factoren. Kennis en inzet vanuit diverse invalshoeken is nodig voor effectieve suïcidepreventie. Dit draagt tevens bij aan het versterken van de mentale veerkracht in de samenleving.
Per 1 januari 2026 treedt de Wet integrale suïcidepreventie in werking. Hiermee wordt suïcidepreventie verankerd in de Wet publieke gezondheid en krijgen gemeenten de plicht om lokaal beleid te ontwikkelen. GGDrU ondersteunt en adviseert de gemeenten in de regio Utrecht over gezondheidsbeleid, waaronder suïcidepreventie.
GGDrU en suïcidepreventie
GGDrU is er voor iedere inwoner van de regio Utrecht. We zijn al voor de geboorte betrokken en ondersteunen mensen op verschillende momenten in hun leven, soms zelfs tot aan het overlijden. Wij zetten ons in voor een (mentaal) gezonde en veilige samenleving. Hierbij hoort het zo vroeg mogelijk identificeren, signaleren en bespreekbaar maken van zaken die in de toekomst kunnen leiden tot een suïcide. Wij werken hierin samen met:
- Lokale partners zoals sociale teams, scholen en huisartsen.
- Regionale partijen zoals politie en Hogeschool Utrecht.
- Landelijke organisaties zoals Slachtofferhulp Nederland, 113 Zelfmoordpreventie en Trimbos Instituut.
Hieronder staat een overzicht van de producten en diensten waarmee GGDrU een bijdrage levert aan het verbeteren van mentale gezondheid en suïcidepreventie. De inzet van GGDrU is weergegeven aan de hand van de preventiepiramide en bevat de onderdelen uit het actieplan suïcidepreventie, dat 113 Zelfmoordpreventie adviseert.
Preventiepiramide
GGDrU bevordert mentale gezondheid en maakt suïcide bespreekbaar en richt zich daarbij op alle inwoners van regio Utrecht.
Publiekscampagnes
GGDrU steunt de Week van de mentale gezondheid om praten over mentale gezondheid te stimuleren en de Campagne Ik Pas om alcoholgebruik terug te dringen.
Expertise
Jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen van de GGD hebben aandacht voor welbevinden, mentale gezondheid en suïcide, in de contacten die zij hebben met ouders op het consultatiebureau en met kinderen en jongeren tijdens de gezondheidsonderzoeken op school. Zij hebben expertise op o.a. hechting tussen ouders en hun kinderen, mentale gezondheid en bestaanszekerheid, om de basis voor een goede mentale gezondheid te leggen in gezinnen en op scholen.
Netwerkbrede samenwerking
GGDrU neemt actief deel aan netwerken rond onderwijs, Kansrijke Start, mentale gezondheid, Gezonde Wijk, sociale pedagogische basis, Eén tegen eenzaamheid en Integraal Zorgakkoord. Zo bevorderen we gezondheid en dragen we bij aan het verkleinen van gezondheidsverschillen.
GGDrU implementeert het programma ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving’ (OKO), gericht op het voorkomen van middelengebruik en het verbeteren van de mentale gezondheid.
Voor scholen hanteert GGDrU de aanpak Gezonde School met het thema Welbevinden, waarin scholen een strategie ontwikkelen ter bevordering van de mentale gezondheid van leerlingen. Hierbij ontwerpt GGDrU interventies zoals de ‘Wegwijzer Mentaal Kapitaal’ en ‘Je brein de baas’. De data over mentale gezondheid uit gezondheidsonderzoeken bespreekt GGDrU met scholen.
Kennis- en adviesfunctie
GGDrU deelt en duidt kennis vanuit onderzoek, beleid en praktijk over mentale gezondheid en suïcide via GGD GezondheidsAtlas, bijeenkomsten (Agenda GGDrU), nieuwsberichten (Nieuws – GGDrU) en rapporten.
De regionale kenniswerkplaats Jeugd en Gezin Centraal van o.a. GGDrU ontwikkelt en deelt kennis om jeugdigen zo gezond, veilig en kansrijk mogelijk te laten opgroeien.
GGDrU heeft een jongerenpanel, waarin jongeren hun ervaring inzetten door het geven van feedback, bij het uitvoeren van onderzoek, of bij het ontwikkelen van tools voor de praktijk.
Wij signaleren mentale klachten en suïcidale gedachten, vragen door en ondersteunen inwoners om hulp te vinden.
Expertise
GGD-professionals zijn getraind in het signaleren en bespreken van suïcidale gedachten (gatekeepertraining) en het omgaan met stress (‘Begrijp je stress’).
Risicogroepen actief benaderen
GGDrU ondersteunt mensen in een ernstig kwetsbare situatie (zoals psychiatrische problematiek, verslaving, schulden) om een bewuste keuze te maken over het moment van hun kinderwens, zodat zij niet onbedoeld zwanger raken (Nu Niet Zwanger). En GGDrU biedt ondersteuning aan (aanstaande) ouders die te maken hebben met eenzaamheid, geldstress, relatieproblemen en impactvolle levensgebeurtenissen (Stevig Ouderschap of VoorZorg) om zo de ontwikkelkansen en hechting van ouders en kinderen te vergroten.
GGDrU signaleert depressieve stemming en suïcidale gedachten bij jongeren op het voortgezet onderwijs, en gaat met hen in gesprek over wat zij ervaren en wat zij kunnen doen om hun stressniveau te verlagen (‘Begrijp je stress’). Bij langdurig of frequent ziekteverzuim, werkt GGDrU met de methode Meer aandacht voor ziekgemelde leerlingen (MAZL) om onderliggende problematiek in beeld te krijgen en de leerling te helpen.
GGDrU is tevens een vertrouwelijke gesprekspartner die inwoners helpt moeilijke onderwerpen rond seksualiteit bespreekbaar te maken, zoals genderidentiteit (Colored Qollective Transkliniek Utrecht, Sense Chat of Sense consulten Seksualiteit).
Netwerkbrede samenwerking
GGDrU neemt deel aan multidisciplinaire (zorg)overleggen met ketenpartners over individuele gezinnen. Indien nodig verwijzen we naar hulpverleners, zoals het sociale team, schuldhulpverlening, Veilig Thuis, GGZ, Kindertelefoon of 113 Zelfmoordpreventie.
Kennis- en adviesfunctie
GGDrU deelt en duidt kennis vanuit onderzoek, beleid en praktijk over mentale gezondheid en suïcide via GGD GezondheidsAtlas), bijeenkomsten (Agenda GGDrU), nieuwsberichten (Nieuws – GGDrU) en rapporten.
De regionale kenniswerkplaats Samen Omgaan Met Onbegrip (SOMO) van o.a. GGDrU bevordert samenwerking, kennisontwikkeling en kennisuitwisseling rondom het thema onbegrepen gedrag.
Wij bieden veiligheid en goede zorg aan inwoners met suïcidaliteit.
Toegang tot dodelijke middelen beperken
GGDrU biedt vanuit forensische zorg inzicht in plekken in de regio en in werkwijzen die worden gebruikt voor suïcides.
Risicogroepen actief benaderen
Via het Meld- en Adviespunt Bezorgd (MAB) ontvangt GGDrU meldingen over mensen die suïcidaal zijn of een suïcidepoging hebben gedaan. Wij schakelen vervolgens hulp in.
GGDrU biedt bemoeizorg voor mensen die uit zichzelf geen hulp vragen of aannemen, maar wel hulp nodig hebben. Het gaat om mensen met sociale problemen, psychische of psychiatrische problemen, verslavingen en zelfmoordgedachten.
Ondanks alle inzet op preventie, komt het voor dat er toch een suïcidepoging wordt gedaan of suïcide wordt gepleegd. GGDrU biedt dan nazorg.
- Een forensisch arts van GGDrU doet altijd onderzoek bij een mogelijke suïcide. Als er zorgverleners betrokken zijn bij de overledene, worden zij geïnformeerd.
- GGDrU houdt toezicht op de hulp en ondersteuning die wordt geboden door WMO-voorzieningen in de regio. Elke calamiteit die daar plaatsvindt, moet gemeld worden bij de GGD, zo ook een (poging tot) suïcide. Indien nodig stelt GGDrU nader onderzoek in.
- GGDrU coördineert de Psychosociale Hulpverlening bij impactvolle gebeurtenissen zoals een suïcide, en geeft advies en ondersteuning aan instellingen zoals scholen en verenigingen bij suïcides waar jongeren bij betrokken zijn.
